تعریف: در مدار های سیالاتی باتوجه به ماهیت و نحوه کارکرد سیستم نیاز به قطع و وصل کردن جریان سیال برای دستیابی به کارایی مورد نظر یا برقراری مدار های جانبی (از جمله Back wash در سیستم های RO و آب شیرین کن) وجود دارد و این وظیفه در سیستم های سیالاتی (مایع و یا گاز) به عهده شیر قطع و وصل جریان می باشد.
کنترل جریان سیال در مدار به واسطه قطع و وصل کردن جریان وظیفه این نوع شیر ها قطع و وصل جریان سیال موجود در لوله جهت قطع جریان سیال، می باشد.
کاربرد:
- قطع و وصل جریان سیال جهت وارد یا خارج کردن کل یا بخشی از سیستم
- باز یا بسته کردن مسیر های اصلی یا فرعی
- ایجاد امکان تعمیرات در سیستم یا بخشی از آن
- مدیریت سیسام هایی که به صورت چند واحد موازی وارد سرویس می شوند
- برقراری خط فرعی (Bypass Line) یا راه اندازی مدار ثانویه
- تخلیه مسیر اصلی
- به عنوان نمونه می توان به فلرینگ، سیستم های RO و تصفیه خانه های آب و فاضلاب اشاره نمود
انواع و ساختار: از نظر ساختمان این نوع از شیر ها عموما شامل شیر های توپی (Ball Valves) و شیر های پروانه ای (Butterfly Valves) می باشند. در زمان انتخاب شیر مواردی از جمله فشار کاری سیستم، نوع سیال، دمای سیال، نوع اتصال شیر به سیستم پایپینگ و …. تعیین کننده نوع ساختمان، متریال، شکل بدنه شیر از نظر نحوه اتصال خواهد بود.
